Son zamanlarda uçuşlarda yaşanan rötarları fark ettiniz mi? İşte bu gecikmelerin arkasındaki neden…
Özellikle bayram döneminde artan yoğunlukla birlikte uçuş saatlerinde sıkça yaşanan gecikmeler, hava trafik kontrolörlerinin inisiyatif almadan çalışması nedeniyle had safhaya ulaştı. Normalde, yoğun uçuş zamanlarında bu tür gecikmeler minimum seviyede olurdu, çünkü kontrolörler ekstra sorumluluk alarak uçuşların zamanında gerçekleşmesini sağlardı. Ancak, uzun süredir devam eden hak taleplerinin karşılanmaması üzerine, kontrolörler bağlı bulundukları sendikanın kararıyla inisiyatif almadan çalışmaya başladılar. Bu çerçevede, ICAO ve Sivil Havacılık kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalarak sadece görev tanımlarının gerektirdiği şekilde çalışıyorlar ve ekstra bir risk veya sorumluluk almıyorlar.
Bu durum, uçuşlarda ciddi rötarlara yol açıyor. EUROCONTROL verilerine göre, bu çalışma şekline bağlı olarak uçuşların zamanında gerçekleşme oranlarında %50’ye varan bir düşüş yaşanıyor. Hava trafik kontrolörleri, Türk hava sahasındaki tüm hava araçlarının yönetiminden sorumlu ve uluslararası standartlara tabi olan, uzun ve zorlu bir eğitim sürecinden geçerek işe başlayan bir meslek grubudur. İleri düzeyde yabancı dil bilgisi, analitik zeka ve stres yönetimi becerilerine sahip olan bu kontrolörlerin maaş ve özlük hakları EUROCONTROL aracılığıyla, yabancı havayolu şirketleri tarafından karşılanmaktadır. Bu sayede ülkemiz ekonomisine yük olmamakla birlikte, hizmet ihracı yaparak döviz kazandırıyorlar.
Sayıştay Başkanlığı KİT raporlarında, hava trafik kontrolörlerine emsal ülkeler standardında maaş ve özlük hakları sunulmasını ve böylelikle ülkeye döviz girdisi sağlanmasını öneriyor. Ancak, yıllardır bu haklarda hiçbir iyileştirme yapılmıyor ve bu nedenle ülkemiz her yıl yüzlerce milyon Euro döviz ve nitelikli personel kaybediyor. Hava trafik kontrolörleri, özlük haklarının iyileştirilmesi gerektiğini belirterek, böylelikle hem nitelikli personel kaybının önüne geçilmesi hem de ülkeye yüzlerce milyon Euro’luk katma değer sağlanmasının hedeflendiğini vurguluyorlar. Bu haklı talepler karşılanmadığı sürece, ülkemiz ciddi döviz kaybı yaşarken, hava trafiğinde de ciddi aksamalar yaşanmaya devam edecek. Yoğun yaz dönemi boyunca bu problemlerin devam edeceği öngörülüyor.
EUROCONTROL 2023 Yol Geçiş Ücretleri Raporu’na göre:
- Türkiye, 41 EUROCONTROL üyesi ülke arasında 19.61 milyon hizmet birimi ile Avrupa’nın en yoğun ikinci hava sahasına sahip.
- Ancak, Türkiye birim başına maliyet (yol geçiş ücreti) konusunda son sıralarda yer alıyor. Bunun en büyük nedeni, düşük personel ücretleri ve seyrüsefer ile işletme hizmetlerinin bir arada sunulduğu tek ülkenin Türkiye olması.
- Bir Türk havayolu firması, Alman hava sahasını kullandığında yaklaşık 73 Euro ücret öderken, Türk hava sahasını kullanan bir Alman havayolu firması ise yalnızca 23 Euro ödüyor.
- Türk hava trafik kontrolörlerine yapılmayan iyileştirmeler, yabancı havayolu şirketlerine kar olarak geri dönüyor.
Sayıştay Başkanlığı’nın bu konudaki görüşleri, EUROCONTROL üyesi diğer ülkelerin milli maliyetlerini yüksek tutmak amacıyla hava trafik kontrolörlerine yüksek ücretler ödediğini belirtiyor. Türkiye’nin milli maliyetlerinin benzer ülke standartlarına getirilmesi için hava trafik kontrolörlerine emsal ülkelerdeki maaşların verilmesi yıllardır talep ediliyor. Bu taleplerin karşılanmaması durumunda, hava trafiğinde yaşanan sorunlar ve döviz kaybı devam edecek.
